Σε προηγούμενο μας άρθρο κάναμε λόγο για εταιρεία λαϊκής βάσης. Όπως εφαρμόζεται το μοντέλο αυτό στη Γερμανία, ο σύλλογος δεν ανήκει σε επενδυτές, αλλά κατά 51% στα μέλη του. Διασφαλίζεται έτσι ότι τα μέλη αποφασίζουν για τη διαχείριση των διαθέσιμων κεφαλαίων της ομάδας. Κατά την άποψη μας είναι μια ιδέα που ίσως να πρέπει να συζητηθεί, ειδικά αν διασφαλιστεί ότι δεν θα αλλοιωθεί ο χαρακτήρας του σωματείου και δεν θα γίνει η ΟΜΟΝΟΙΑ άλλη μια επιχείρηση. Κανένα αλάθητο δεν διεκδικούμε βέβαια, απλά παραθέτουμε προς συζήτηση μια πιθανή διέξοδο από τη μιζέρια στην οποία έχουμε εγκλωβιστεί.
Πιο κάτω ένα κείμενο από την ιστοσελίδα tovima.gr που εξηγεί περισσότερα για τον τρόπο που λειτουργεί το συγκεκριμένο μοντέλο:
Αντίθετα απ’ ό,τι γίνεται στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπου οι ομάδες της πρώτης κατηγορίας (τουλάχιστον) ανήκουν σε ανώνυμες εταιρείες, υπάρχει και η εμπειρία του γερμανικού πρωταθλήματος αλλά και ισπανικών ομάδων, πρωτίστως της Μπαρτσελόνα και της Ρεάλ Μαδρίτης, με τις ομάδες να ανήκουν στα μέλη τους και όχι σε ιδιοκτήτες-επενδυτές. Τα μοντέλα αυτά βέβαια αναπτύσσονται μέσα σε μια διαφορετική ιστορική διαδρομή και, το κυριότερο, σε ένα άλλο νομικό πλαίσιο, το οποίο είτε υποχρεώνει τις ομάδες να ανήκουν κατά πλειοψηφία στα μέλη τους (Γερμανία) είτε δίνει τη δυνατότητα να συνυπάρχουν σε ένα επαγγελματικό πρωτάθλημα ανώνυμες εταιρείες και σωματεία (Ισπανία).
Γερμανία
Το μεικτό σύστημα του «50+1»
Το πρωτάθλημα ποδοσφαίρου το οποίο βασίζεται εξ ολοκλήρου στα μέλη των ομάδων που μετέχουν σ’ αυτό είναι το γερμανικό. Αφενός μεν βοήθησε το γεγονός ότι όλα τα αθλητικά σωματεία έχουν εγγεγραμμένα μέλη, αφετέρου δε την εποχή που κορυφωνόταν η διείσδυση των εταιρειών και των επιχειρηματιών στο ποδόσφαιρο, στην Μπουντεσλίγκα αποφάσισαν ότι ο έλεγχος των ομάδων θα πρέπει να παραμένει στον κόσμο. Ετσι στον κανονισμό για την αδειοδότηση των συλλόγων αναφέρεται ρητά ότι τα μέλη ενός σωματείου θα πρέπει να ελέγχουν τουλάχιστον το 50% του διοικητικού συμβουλίου μιας ομάδας, το οποίο και αποφασίζει για τη διαχείριση των διαθέσιμων κεφαλαίων της.
Ο κανόνας και οι εξαιρέσεις
Για να γίνει κατανοητό το γερμανικό μοντέλο των μελών, μπορούμε κάνοντας την αναγωγή στο ελληνικό να πούμε ότι στο ΔΣ μιας ΠΑΕ θα πρέπει τουλάχιστον το 50% των μελών του να έχουν οριστεί από τον Ερασιτέχνη. Αυτό σημαίνει ότι στο διοικητικό συμβούλιο για παράδειγμα της Χόφενχαϊμ, η οποία είναι η ομάδα του χωριού του δισεκατομμυριούχου κ. Ντίτμαρ Χοπ, η πλειοψηφία του ΔΣ προκύπτει από τις σχετικές εκλογές ανάμεσα στα μέλη του συλλόγου, τη στιγμή που το 96% των χρημάτων που επενδύθηκαν για να φέρουν την ομάδα στη μεγάλη κατηγορία προέρχονται αποκλειστικά από τον βαθύπλουτο ιδιοκτήτη.
Ο γερμανικός κανονισμός έχει επικριθεί αρκετές φορές, κυρίως από συλλόγους που βρίσκουν επενδυτές οι οποίοι θα ήθελαν φυσικά ως αντάλλαγμα μερίδιο από τα κέρδη! Ωστόσο επιτρέπει στις ομάδες να μη χάνουν τον χαρακτήρα τους και την επαφή τους με τον κόσμο τους. Καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι η Μπουντεσλίγκα, χωρίς ποδοσφαιριστές παγκόσμιας κλάσης που παίζουν σε Αγγλία, Ισπανία και Ιταλία, επί σειρά ετών καταρρίπτει το ρεκόρ προσέλευσης θεατών.
Το μοναδικό «παράθυρο» στον κανονισμό του «50+1» αφορά τις εταιρείες που ελέγχουν συλλόγους αδιαλείπτως επί τουλάχιστον 20 χρόνια. Χάρη σε αυτή την εξαίρεση επιτρέπεται στις Μπάγερ Λεβερκούζεν και Βόλφσμπουργκ να μετέχουν στην Μπουντεσλίγκα, καθώς τις διαχειρίζονται κατά 100% η φαρμακευτική Bayer και η αυτοκινητοβιομηχανία Volkswagen αντίστοιχα…
Το παράδειγμα της Σάλκε
Το μοντέλο λειτουργίας της Σάλκε θεωρήθηκε τόσο υποδειγματικό που χρησιμοποιήθηκε από την Μπουντεσλίγκα ως μπούσουλας για την εφαρμογή του αυστηρού συστήματος αδειοδότησης που ισχύει από το 1994 και εντεύθεν. Η Σάλκε μπορεί να μην έχει στεφθεί ούτε μία φορά πρωταθλήτρια Γερμανίας στην εποχή του επαγγελματικού ποδοσφαίρου της Μπουντεσλίγκα (μετά το 1963), ωστόσο διαθέτει ισχυρότατη βάση φιλάθλων: τον περασμένο Φεβρουάριο καταμετρήθηκαν 107.000 ενεργά μέλη!
Οι ετήσιες συνδρομές κοστίζουν μόλις 3 ευρώ για παιδιά ως 6 ετών, 12 ευρώ για ηλικίες 7-17 ετών, 25 ευρώ για νέους 18-29 ετών, 50 ευρώ για όσους είναι 30-60 ετών και 35 ευρώ για τους άνω των 61 ετών!
Η ετήσια γενική συνέλευση των μελών είναι το ανώτερο όργανο της Σάλκε, καθώς εκεί εγκρίνεται ο προϋπολογισμός, ψηφίζεται το ΔΣ, αποφασίζονται οποιεσδήποτε αλλαγές στο καταστατικό, ενώ εκεί μπορεί να αποφασιστεί ακόμη και η διάλυση του συλλόγου!
Τα μέλη της Σάλκε εκλέγουν έξι εκπροσώπους στο ΔΣ, οι οποίοι μπορούν να διορίσουν επιπλέον τρία μέλη αν κρίνουν ότι χρειάζονται εξειδικευμένη βοήθεια. Το ΔΣ συμπληρώνουν ένα μέλος που εκλέγεται από την επιτροπή αθλητών, προπονητών, παλαιμάχων όλων των αθλημάτων του συλλόγου και ένα μέλος που εκλέγεται από τους περίπου 400 συνδέσμους οργανωμένων οπαδών!
Το ΔΣ είναι αυτό που ορίζει τον πρόεδρο, ο οποίος μπορεί να είναι τεχνοκράτης όπως καλή ώρα ο νυν πρόεδρος κ. Πέτερς Πέτερς, εμπορικός διευθυντής της Καϊζερσλάουτερν τη διετία 1991-93.
Η Σάλκε έχει συνολικά οκτώ εταιρείες, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται αυτές του καινούργιου γηπέδου, του παλαιού γηπέδου, της εκμετάλλευσης δικαιωμάτων μετάδοσης, του κέντρου αποκατάστασης αθλητών, μιας εταιρείας τροφοδοσίας, μιας εταιρείας φιλανθρωπικού σκοπού κ.ά.
Ισπανία
Το «μοντέλο» Μπαρτσελόνα και Ρεάλ
Ενα μεικτό σύστημα το οποίο επιτρέπει τόσο σε ανώνυμες εταιρείες όσο και σε σωματεία που ελέγχονται από τα μέλη τους να συμμετέχουν στην ισπανική Πριμέρα Ντιβισιόν καθορίζει από το 1990 την ταυτότητα ενός εκ των κορυφαίων ποδοσφαιρικών πρωταθλημάτων του πλανήτη. Ο αθλητικός νόμος 10/1990 που ψηφίστηκε από το ισπανικό κοινοβούλιο δίνει τη δυνατότητα η Ισπανική Επαγγελματική Λίγκα να περιλαμβάνει στους κόλπους της τόσο ανώνυμες εταιρείες όσο και σωματεία μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα τα οποία βέβαια δεν μπορούν να πωληθούν ή να αγοραστούν, όπως συμβαίνει στο μεγαλύτερο μέρος του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου.
Ομοιότητες και διαφορές
Τέσσερις ομάδες της Πριμέρα Ντιβισιόν, μεταξύ των οποίων δύο εκ των μεγαλυτέρων του πλανήτη, η Μπαρτσελόνα και η Ρεάλ Μαδρίτης, ανήκουν στα μέλη τους και όχι σε ιδιώτες επενδυτές. Την τετράδα συμπληρώνουν η βασκική Αθλέτικ Μπιλμπάο και η Οσασούνα της Παμπλόνα. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία στο site της ισπανικής Λίγκας, τα μέλη των εν λόγω συλλόγων είναι: Μπάρτσα 155.428, Ρεάλ 91.650, Αθλέτικ Μπιλμπάο 35.321, Οσασούνα 15.500.
Παρά τις αθλητικές και εθνοτικές διαφορές που χωρίζουν Ρεάλ και Μπαρτσελόνα, ο τρόπος που διοικούνται αλλά και τα καταστατικά τους έχουν πολλές ομοιότητες. Ανώτερο όργανο των δύο σωματείων είναι η γενική συνέλευσή τους που συνέρχεται μία φορά τον χρόνο, ενώ μπορεί να συγκληθεί και εκτάκτως όταν το ζητήσει ένας ορισμένος αριθμός μελών. Στην περίπτωση της Μπαρτσελόνα, η γενική συνέλευση εγκρίνει τον οικονομικό απολογισμό και τον προϋπολογισμό της νέας χρονιάς ενώ στην αρμοδιότητά της ανήκουν η απόκτηση, πώληση ή ενεχυρίαση περιουσιακών στοιχείων του συλλόγου. Παράλληλα αποφασίζει για δάνεια των οποίων η αξία υπερβαίνει το 20% του προϋπολογισμού του κλαμπ. Παρόμοιες είναι και οι αρμοδιότητες της γενικής συνέλευσης της Ρεάλ.
Υπάρχουν όμως και διαφορές. Στην περίπτωση της Μπαρτσελόνα αρκεί ένα 5% των υπογραφών των μελών για να συγκληθεί έκτακτη γενική συνέλευση με αίτημα μορφής κατά της διοίκησης ενώ στη Ρεάλ χρειάζεται το διπλάσιο ποσοστό (10%)
Η ΓΣ της Μπαρτσελόνα συγκροτείται από μέλη του συλλόγου – για τουλάχιστον ένα έτος – που προκύπτουν έπειτα από κλήρωση, από τα μέλη του ΔΣ, τους πρώην προέδρους και τα μέλη της πειθαρχικής και οικονομικής επιτροπής. Στη Ρεάλ εκτός των μελών του ΔΣ και τους πρώην προέδρους συμμετέχουν τα 100 αρχαιότερα μέλη και 2.000 εκλεγμένα μέλη με τουλάχιστον τετραετή παρουσία στον σύλλογο.
Σαν βουλευτικές εκλογές…
Οι εκλογές για την ανάδειξη του ΔΣ τόσο στη Ρεάλ όσο και στην Μπαρτσελόνα αλλά και στις Μπιλμπάο και Οσασούνα θυμίζουν… βουλευτικές εκλογές. Η αντιπαράθεση των υποψηφίων προέδρων είναι συχνάκις σκληρή ενώ καταθέτουν ολοκληρωμένα προγράμματα για τον τρόπο που θα διοικήσουν τον σύλλογο.
Βέβαια δεν λείπουν και οι προεκλογικές υποσχέσεις που στις περισσότερες περιπτώσεις αφορούν ηχηρές μεταγραφές. Το 2003 ο Ζοάν Λαπόρτα κατάφερε να κερδίσει τις εκλογές στην Μπαρτσελόνα υποσχόμενος τη μεταγραφή του Ντέιβιντ Μπέκαμ. Ο άγγλος διεθνής δεν πήγε ποτέ στη Βαρκελώνη αφού προτίμησε τη Ρεάλ αλλά ο Λαπόρτα έσωσε την παρτίδα με την απόκτηση του Βραζιλιάνου Ροναλντίνιο.
Σύμφωνα με τον αθλητικό νόμο 10/1990 κάθε υποψήφια διοίκηση δεσμεύεται να καταβάλει εγγυητική επιταγή που να αντιστοιχεί στο 15% του προϋπολογισμού του σωματείου. Στην Μπαρτσελόνα ο πρόεδρος και τα μέλη της διοίκησής του έχουν δικαίωμα δύο θητειών ενώ στη Ρεάλ δεν υπάρχει τέτοιος περιορισμός.
Σημειώνεται, τέλος, ότι οι διοικήσεις της Μπαρτσελόνα και της Ρεάλ δεν είναι υπεύθυνες μόνο για τις ποδοσφαιρικές ομάδες αλλά και για τα άλλα τμήματα-αθλήματα των συλλόγων, όπως μπάσκετ, βόλεϊ, χάντμπολ, στίβου κ.ά.
