Γράφει: Δημήτρης Καραμάνης

Τα ρατσιστικά εγκλήματα της αστυνομίας, σπάνε τη γυάλα ανάμεσα στον αστραφτερο επαγγελματικό αθλητισμό στις ΗΠΑ και την κοινωνική κίνηση. Οι αθλητές του ΝΒΑ σπάνε τη σιωπή και παίρνουν θέση. Σε αντίθεση με τους αμίλητους -πολλές φορές- βλαχοσταρ του ελληνικού αθλητισμού, εκεί υπάρχει ακόμα σφυγμός. 

Ο επαγγελματικός αθλητισμός στις ΗΠΑ, είναι μια γιγαντιαία καπιταλιστική επιχείρηση. Τα οικονομικά μεγέθη που αφορούν τις λίγκες των τεσσάρων κυρίαρχων αθλημάτων (Major League Baseball, National Football League, National Basketball Association, National Hockey League) μπορούν να συγκριθούν με προϋπολογισμούς ολόκληρων χωρών. Εντός αυτού του γιγαντιαίου κεφαλαιοκρατικού οχυρού, τα περιθώρια για οποιαδήποτε ριζοσπαστική θέση, είναι τόσο στενά ακριβώς επειδή οι ιδιοκτήτες έχουν διάφορους όρους στα συμβόλαια με τους παίχτες που πρακτικά τους περιορίζουν ως αντικείμενα του θεάματος, στερώντας την οποιαδήποτε εμπλοκή τους με τα κοινωνικά ζητήματα.

Κι όμως, η αμερικάνικη κοινωνία είναι ένα απέραντο ψηφιδωτό κοινωνικών αντιφάσεων και ταξικής αλλά και φυλετικής έντασης. Τα «αντικείμενα του θεάματος» σε μία από τις μεγαλύτερες αθλητικές επιχειρήσεις των ΗΠΑ, το ΝΒΑ είναι σχεδόν στο 80% επί του συνόλου των παιχτών, μαύροι αθλητές. Υπάρχει πλούσια ιστορία πίσω από τους πολιτικούς αγώνες που έχουν δοθεί στις δύο λίγκες, και ο κατάλογος των απείθαρχων αθλητών είναι μακρύς. Στις μέρες που διανύουμε τα ρατσιστικά εγκλήματα της αστυνομίας από το Μιζούρι και τη Φλόριντα, μέχρι το Οχάϊο και τη Νέα Υόρκη, βάζουν φωτιά στον κοινωνικό σχηματισμό των ΗΠΑ. Οι μαύροι πιτσιρικάδες που που χαζεύουν τα είδωλα τους στις οθόνες, βγαίνουν στους δρόμους οργισμένοι απέναντι στο κράτος που δολοφονεί τη γενιά τους. Ορισμένα από αυτά τα είδωλα, αποφάσισαν να σπάσουν τη γυάλα.

Από τη δολοφονία του Trayvon Martin, o Lebron James είχε ήδη πάρει θέση μαζί με τους συμπαίκτες του στους Miami Heat. Το έκανε τόσο για τον Μike Brown, όσο και για τον Eric Garner ακολουθώντας τον Derrick Rose, φορώντας και αυτός όπως και ο συμπαίκτης του Kyrie Irving στο ζέσταμα του ματς με τους Nets, ένα μπλουζάκι με τη φράση σύμβολο «Ι  Can’t Breathe» που ψέλλισε ο Eric Garner όταν οι μπάτσοι τον είχαν στο έδαφος, λίγη ώρα πριν τον στείλουν στον τάφο. Στο ίδιο ματς, στην απέναντι πλευρά του παρκέ, οι Nets με τον Kevin Garnett,  τον Alan Anderson, τον Jarrett Jack και τον Deron Williams έκαναν ακριβώς το ίδιο. Εκείνο το βράδυ, ο all-star point guard των Blazers, Damian Lillard πόσταρε ένα εκπληκτικό σκίτσο κατά της αστυνομικής βίας. Την αμέσως επόμενη μέρα οι Lakers φόρεσαν όλοι το ίδιο μπλουζάκι με τη φράση του Garner.

Στα social media, πολλοί αθλητές του ΝΒΑ έγραψαν διάφορα ευχολόγια για ειρήνη και αδελφοσύνη με αφορμή τις συγκρούσεις που προέκυψαν από τις κρατικές δολοφονίες. Κάποιοι από αυτούς που πραγματικά «μίλησαν», ήταν ο Matt Barnes: “Όλα καλά όταν δολοφονείται κόσμος, αν το θύμα είναι μαύρος και αυτός πίσω από τη σκανδάλη φορά στολή και σήμα”, ο Kobe Bryant: «Το σύστημα καθιστά δυνατό, να γίνονται δολοφονίες νέων μαύρων, πίσω από την κάλυψη του Νόμου» , ο Steve Nash: «Είμαι αηδιασμένος από την απόφαση για τον Μike Brown. Ο ρατσισμός διδάσκεται.»,  ενώ ο Lou Williams την ώρα που το CNN έβγαζε λάδι το μπάτσο, συνεχώς προϊδέαζε για ταραχές και τρομοκρατούσε τον κόσμο (το MEGA μπροστά τους είναι σαν το Nickelodeon σε αυτά), την έπεφτε ζωντανά στο twitter,  ποστάροντας εικόνες από τις διαδηλώσεις και καταγγέλοντας την επιλεκτική δημοσιογραφία των καθεστωτικών τηλεοπτικών δικτύων των ΗΠΑ.

Σημαντικές φωνές, με συνέπεια εδώ και καιρό ακόμα και πριν το κύμα κινητοποιήσεων, αποτελούν μια σειρά εν ενεργεία παιχτών αλλά και βετεράνων του ΝΒΑ. Ο David West των Indiana Pacers από τον καιρό των πολεμικών επιχειρήσεων στις ΗΠΑ και μέχρι σήμερα είναι μία από τις ριζοσπαστικότερες φωνές ανάμεσα στην κοινότητα των παιχτών του ΝΒΑ, καλώντας διαρκώς και νεότερους μαύρους αθλητές να πάρουν θέση ιδιαίτερα στα φυλετικά ζητήματα, επαναλαμβάνοντας τη χαρακτηριστική φράση: «Αυτό το δέρμα θα το κουβαλάω, πολύ περισσότερο καιρό απ’όσο θα μπορώ να παίζω μπάσκετ». Στο πλάι του, ο Etan Thomas που για εννιά χρόνια έπαιξε στο ΝΒΑ και αποτελεί όχι συγκυριακό σχολιαστή αλλά ενεργό ακτιβιστή της μαύρης ριζοσπαστικής σκέψης. Από τον κατάλογο δεν θα μπορούσε να λείπει ο Magic Johnson,  o άνθρωπος που με τη στάση του στις αρχές του ’90 κατέρριψε τα στερεότυπα απέναντι στο AIDS και μέχρι σήμερα συνεχίζει να τοποθετείται στα κοινωνικά ζητήματα, απαιτώντας διαρκώς από τους αθλητές του ΝΒΑ να σπάνε τη σιωπή απέναντι στους ιδιοκτήτες που τους θέλουν αμίλητα προϊόντα της κοινωνίας του θεάματος.

Φυσικά, υπάρχει και ο αντίλογος ο οποίος συμπυκνώθηκε στο δημόσιο διάλογο δύο σημαντικών πρώην παιχτών, του Kenny Smith και του Charles Barkley, οι οποίοι για πάνω από μια δεκαετία συμμετέχουν στο πάνελ της πιο δημοφιλούς εκπομπής του ΝΒΑ,  το Inside the NBA στο τηλεοπτικό δίκτυο ΤΝΤ. Τα πάντα ξεκίνησαν όταν ο Barkley, ο οποίος κατά καιρούς έχει πάρει ριζοσπαστικές θέσεις για μια σειρά ζητήματα, από την οπλοκατοχή μέχρι το γάμο των ομοφυλοφίλων, μίλησε απαξιωτικά για τους διαδηλωτές στο Ferguson και τους κάλεσε να πειθαρχήσουν στην απόφαση του δικαστηρίου, υπερασπιζόμενος ουσιαστικά το δικαίωμα του κάθε μπάτσου στην «αυτοάμυνα». Το γάντι σήκωσε ο Smith, συντάσσοντας μια δημόσια επιστολή απάντησης στον Barkley, σε αδερφικό κλίμα, απαντώντας στους χαρακτηρισμούς και λέγοντας ότι αποκτά επικίνδυνα χαρακτηριστικά η συγκάλυψη των ρατσιστικών εγκλημάτων από την αστυνομία.

Αντί κλεισίματος, μονάχα μια παρατήρηση: Η κυρίαρχη άποψη στην Ελλάδα και την Ευρώπη για τον επαγγελματικό αθλητισμό στις ΗΠΑ αρχίζει και τελειώνει στα στενά πλαίσια του θεάματος. Είναι επίσης δεδομένο, ότι η πολιτική άποψη που μπορεί να παράγεται από τους αθλητικούς κύκλους, στερείται δυναμικής από τη στιγμή που στις ΗΠΑ δεν υπάρχει η οπαδική παράδοση που υπάρχει στην Ευρώπη. Στην άλλη πλευρά όμως του νομίσματος, βρίσκεται το ότι σε σημαντικές κοινωνικές εντάσεις που παράγονται οι επαγγελματίες αθλητές στις ΗΠΑ – κυρίως οι μαύροι –  δε διστάζουν να βγούν δημόσια και να πάρουν θέση. Όχι μόνο αυτοί που είναι ρολίστες αλλά και αυτοί που πάνω τους παίζονται αστρονομικά φράγκα και χορηγίες και ρισκάρουν πολλά περισσότερα από τον οποιονδήποτε επαγγελματία αθλητή στην Ελλάδα.

Στα μέρη μας πάλι, η μοναδική ριζοσπαστική φωνή προέρχεται μονάχα από τα πέταλα των οπαδών,σε μια χώρα που ο ταξικός ανταγωνισμός βρίσκεται σε διαρκή ένταση για πάνω από μια πενταετία. Οι αθλητές εδώ. στην μεγάλη πλειοψηφία τους, ακόμα να βγάλουν κουβέντα για το οτιδήποτε. Σαν φοβισμένα ανθρωπάκια στη δούλεψη κάθε μεγαλοπαράγοντα. Ας δούνε πέρα από τη μύτη τους. Ας δούνε και αυτοί τα δικά τους είδωλα στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Αυτοί παρά τα φράγκα και τη δόξα, έχουν ακόμη αξιοπρέπεια.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα toperiodiko.gr